MUYBRIDGE

9 Nisan 1930 doğumlu İngiliz fotoğrafçı.
Doğum günü çocuğu...


Kendisiyle geçen hafta, harıl harıl "hareketli görüntünün tarihi" çalışırken karşılaştım. Ne acayip bir öyküsü var dedim, üstelik tanıştığıma da çok memnun oldum... Bugün google a tıkladığım karşımda koşan bir atın hareketlerini gösteren doodle ı görünce "aaaa" dedim, "bu benim sınav sorum Eadweard J. Muybridge değil mi?" Ta kendisi...


O'nu bu kadar önemli kılan; sinemanın keşfine giden yolda belki de bilmeden attığı o büyük adım (hareketli görüntüler sekansı). Çok da ilgi çekici bir hikayesi var üstelik;


Genç yaşlarında İngiltere'den Amerika'ya göç eden bu adam, San Francisco'da fotoğrafçı olarak çalışırken "hayvan ve insan hareketlerini çözümlemek" amacıyla çektiği karelerle ün kazanıyor. O'nu bu kareleri çekmeye iten ise tamamen bir tesadüfün sonucu. İlgi çekici olan kısım tam da burası işte;


1982 yılında, California valisi Leland Stanford ile arkadaşı Dr. John D. Isaas bir iddiaya tutuştu;
"Tırıs giden bir atın ayaklarının yerden kesildiği bir an var mıdır yoksa bir ayak her durumda yere değer mi?" Artık o sıralarda Muybridge sağda solda manzara fotoğrafları çekiyor ya, ordan tanıyorlarsa heralde, koşa koşa ona giderek bu iddiayı bilimsel deneylerle kanıtlaması istediler.


Muybridge düşündü, taşındı. Yıl 1982, malum "seri çekim" henüz piyasada yok. Nasıl yapacak da atın her hareket anını kaydedecek? Çalıştı didindi ve sonra saniyenin çok küçük dilimlerinde (1/500 sn.) pozlama yapan örtücüye sahip bir fotoğraf makinesi geliştirdi. Daha sonra 12 adet makineyi atın koşacağı mekana paralel şekilde, bir dizi halinde yerleştirdi ve her bir makinenin örtücüsünü hareket ettirecek çekim düğmesinden koşu pistine ip çekti (ki bu hareket beni çok duygulandırmış, "ne özveri bu arkadaş" dememe neden olmuştur.) Koşan at her bir ipi kopardığında, ipe bağlı olan her bir makine o anı pozlayacaktı. Sonuç olarak öyle de oldu ve uzun uğraşlar sonucunda oluşturduğu bu deney istediği sonucu verdi; atın dört ayağının da yerden kesildiği bir an vardı. İddiayı Stanford kazandı...


Peki bundan sonra ne oldu?


Kaybeden Isaas, Stanford'a ne almış bilmiyorum (belki bir at almıştır) ama Muybridge hızla çalışmalarına devam etti. 1978'e kadar makine teknolojisini geliştirdi ve stereoskopik görüntü sağlayan çift objektifli fotoğraf makinesi ile sn. de 1/1000 örtücü hızına ulaşarak atın koşusunun 24 fotoğrafını çekmeyi başardı. Amacı sadece hareketi çözümlemek ve canlı hareketin anlarını fotoğraflamaktı belki ama çektiği bu seri fotoğraflar ilk kez kaydedilen bir hareketli görüntüler sekansıydı...


Muybridge bununla da kalmayıp, çalışmalarının son döneminde, bu hareketli görüntüleri perdede yansıtmak amacıyla bir aygıt geliştirdi. (1879, Zoopraxiscope) Bu aygıt, perdede gerçek bir hareketin fotoğraf tekniği ile resmedilmiş anlarından oluşan ve görmenin sürekliliği kuralına (ağ tabakası izlenimi; hani şu muhteşem göz kusurumuz; en az 16 kareyi art arda izlediğimizde oluşan hareketli görüntü algısı) bağlı bir hareket yanılsaması oluşturdu. Sonuç olarak Muybridge, insanlık için yepyeni bir eğlence ortamının oluşması için gereken temelleri attı ki bundan yaklaşık 6 yıl sonra Eastman ın film şeridi ve ondan 5 yıl sonra Edison'un Kinetograph ı ( ve Kinetoscope) ile bu temel çok katlı bir bina haline geldi. 1895 yılında bu binaya kat çıkmaya karar veren akıllı Lumiere Kardeşler Cinematographe ı tasarlayarak voleyi vurup kırmızı kurdelayı kestiler. 


Sonrası iyilik güzellik işte; mis gibi sinema keyfi... Yağmurlu bir pazar günü, battaniyenin altına girip kahve yudumlayarak film izleme klişesi, boş zaman eğlencesi, romantik zamanlar başlangıcı... Gerçi adam sinemayı keşfetmedi tabii, Lumiere  biraderlerin hakkını yemeyelim. Vesile olmuş, zincirleme bir reaksiyon başlatmış. İlk adım hep çok önemli değil mi?


 Happy birthday Muybridge! 182. doğum günün kutlu olsun...
 İnsanlık sana minnettar, esaslı adammışsın...

P.S: İlk adım dedim ama bu adımın çok daha öncesi var, taa duvarlara kazınan figürlere kadar gider. Orası ayrı...


Sevgiler
Saygılar...